Німецький історик, професор Східноєвропейської історії в Гумбольдському університеті Берліна Йорг Баберовскі (Jörg Baberowski):
«…Eine ukrainische Nation habe es im 19. Jahrhundert überhaupt nicht gegeben, sie sei vielmehr ein Kind der sowjetischen Nationalitätenpolitik. Die Westukrainer hätten mit Hitler kollaboriert, während die Ostukrainer als Soldaten in der Roten Armee kämpften. Die Geschichtserinnerung sei deshalb im Westen und im Osten grundsätzlich unterschiedlich: Hier fühle man sich als Opfer der Geschichte, dort als Sieger. Erst nach dem Zusammenbruch der Sowjetunion sei die Ukraine "dazu verdammt" gewesen, eine Nation zu werden.»
www.zeit.de/2014/13/ukraine-contra-teilung
Переклад: « …Українська нація не існувала в 19 столітті, а є дитям радянської національної політики. Західні українці співпрацювали з Гітлером, в той час як східні українці воювали в Червоній Армії.
Отже, історична пам'ять принципово відрізняється на заході і на сході: тут ви відчуваєте себе жертвами історії, там – переможцями. Лише після колапсу Радянського Союзу Україна була "приречена" була стати нацією.»
Енциклопедія Британіка:
«In parallel with the NEP, the Bolsheviks took steps to appease, and at the same time to penetrate, the non-Russian nationalities. In 1923 a policy of "indigenization" was announced, including the promotion of native languages in education and publishing, at the workplace, and in government; the fostering of national cultures; and the recruitment of cadres from the indigenous populations. In Ukraine this program inaugurated a decade of rapid Ukrainization and cultural efflorescence. Within the CP(B)U itself, the proportion of Ukrainians in the rank-and-file membership exceeded 50 percent by the late 1920s. Enrollments in Ukrainian-language schools and the publication of Ukrainian books increased dramatically. Lively debates developed about the course of Ukrainian literature, in which the writer Mykola Khvylovy employed the slogan "Away from Moscow!" and urged a cultural orientation toward Europe. An important factor in the national revival, despite antireligious propaganda and harassment, was the Ukrainian Autocephalous Orthodox Church, which had gained a wide following among the Ukrainian intelligentsia and peasantry since its formation in 1921.»
www.britannica.com/place/Ukraine/World-War-I-and-the-struggle-for-independence
Переклад:
«Паралельно з НЕПом, більшовики зробили кроки для стабілізації ситуації, спрямовані на інтереси неросійських народностей. У 1923 році була оголошена політика "коренізації", яка включала сприяння рідним мовам в сфері освіти і видавничої справи, на роботі, і в уряді, сприяння розвитку національних культур, а також підбір кадрів з корінного населення. На Україні ця програма відкрила десятиліття бурхливої українізації та культурного розквіту. У ВКП (б) по Україні, частка українців становила 50 відсотків вже до кінця 1920-х років. Кількість учнів в українських мовних школах і видань українських книг різко зросла. Жваві дискусії велися стосовно курсу української літератури, в якій письменник Микола Хвильовий проголосив гасло "Геть від Москви!» І закликав до культурної орієнтації на Європу. Важливим фактором в національному відродженні, незважаючи на антирелігійну пропаганду і переслідування, була Українська Автокефальна Православна Церква, яка отримала багато послідовників серед української інтелігенції і селянства з моменту її утворення в 1921.»